آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟
آرتروز ستون فقرات زمانی رخ می دهد که مفاصل پشت ستون مهره ها، به دلایلی که ذکر خواهیم کرد ملتهب می شوند. نام دیگر این بیماری در کتابهای ستون فقرات اسپوندیلوز است. اسپوندیلوز یک بیماری پیشرونده و مزمن است که معمولا در افراد بالای 50 سال دیده می‌شود. امروزه با پیشرفت سیستم های تشخیص، بیماری ها نام های اختصاصی مانند تنگی کانال نخاعی و دیسک کمری، ناپایداری ستون فقرات پیدا کرده اند و هرکدام به اختصاص مورد بررسی قرار می گیرد.
به عبارت دیگر:
اسپوندیلوز (آرتروز یا استئو آرتریت) مهره های کمری یا گردنی یعنی پیدایش زوائد اضافی در ستون فقرات و از بین رفتن و خشک شدن مفاصل آن می شود. این اصطلاح وقتی به کار برده می شود که در بررسی‌های ستون فقرات نمی‌توان بیماری های شناخته شده مانند پارگی دیسک ،ناپایداری ستون فقرات و تنگی کانال نخاع را تشخیص داد.
در حقیقت اسپوندیلوز:
همان پیری ستون فقرات است. همانطور که پوستمان با افزایش سن دچار چین و چروک می‌شود در واقع استخوانهای ستون مهره ها که در سنین جوانی به صورت مکعب های منظم هستند به تدریج تبدیل به مکعب های نامنظم می‌شوند که دارای زوائد اضافی در گوشه های خود می باشند همین باعث دردهای مزمن می‌شود.
علاوه بر پیدایش زواید اضافی در اسپوندیلوز، مفصل ها ستون مهره ها خشک می‌شوند و مهمتر اینکه لیگامان هایی که مهره ها را در امتداد هم نگه می دارد خراب شده و خاصیت کش سانی خود را ازدست می دهند و آب داخل دیسک و ارتفاع دیسک ها کم می‌شود.
علایم و نشانه های آرتروز ستون فقرات
ایجاد عارضه ی آرتروز در ستون فقرات، باعث ایجاد درد های گذرا می شود، دردی که با استراحت یا پس از ورزش های مخصوص کاهش پیدا می کند. همچنین ممکن است بیمار از سفتی قسمت کمر خود در هنگام صبح پس از بیدار شدن از خواب، ضعف، بی حسی یا گزگز در کمر و ساق پا یا پا و یا مشکل در راه رفتن، شکایت کند و در مواردی ممکن است فرد دچار التهاب یا بی حسی کمر نیز شود.
در موارد خیلی نادر، در صورتی که طناب نخاعی فشرده شود ممکن است فرد دچار مشکلات دفع ادرار یا مدفوع نیز شود.
علت های ایجاد آرتروز ستون فقرات
سن: اصلی ترین عامل ایجاد آرتروز فرسایش ستون فقرات به دلیل بالا رفتن سن است. مهره ها ی ستون فقرات، همانند دیگر اعضای بدن ما در طی گذر زمان دچار پیری و فرسایش می شوند و این امر موجب ایجاد تغییر شکل مهره ها و در نتیجه ایجاد عارضه ی آرتروز ستون فقرات می شود.
ژنتیک:
عامل ژنتیک در ابتلا به بیماری های ستون فقرات می تواند موثر باشد، به گونه ای که افرادی که در اعضای خانواده ی خود افراد درگیر به آرتروز دارند، بیشتر از دیگر افراد در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
سبک زندگی:
قطعا یکی از عوامل ایجاد خیلی از بیماری ها از جمله بیماری های ستون فقرات و آرتروز، می تواند سبک زندگی فرد باشد. انجام فعالیت های سنگین به صورت مدام، ورزش نکردن و فشار های غیر اصولی بر کمر و ستون مهره ها میتواند یکی از عوامل فرسایش و آسیب و در نتیجه ایجاد آرتروز و بیماری های مشابه آن شود.
مصرف دخانیات:
استعمال دخانیات یکی از عوامل کم شدن آب دیسک ها می باشد. با کم شدن آب دیسک ها، فشار بیشتری به ستون فقرات می آید و در نتیجه احتمال بروز آرتروز بیستر می شود.
تشخیص آرتروز ستون فقرات
پزشک متخصص پس از بررسی سابقه پزشکی و علایم بیمار، معاینات فیزیکی انجام می دهد و کمر درد یا گردن درد، التهاب، کاهش حرکت گردن یا کمر بیمار را بررسی می کند و در صورت مشاهده ی علائم آرتروز کمر و وجود نشانه‌هایی مبنی بر آسیب دیدن اعصاب، ابتلا به این بیماری را تشخیص می‌دهد. زمان در درمان عارضه ی آرتروز بسیار مهم است،
به طوری که اگر به موقع درمان نشود، ممکن است مدت زمان درمان آن طولانی تر شود و نتیجه ی مطلوب و کامل نداشته باشد. به همین دلیل در اغلب موارد پزشک آزمایش‌های خاصی را جهت کمک به تشخیص آرتروز کمر و ستون فقرات تجویز خواهد کرد.
انجام پرتونگاری (اشعه ایکس) برای آسیب استخوانی، خارهای استخوانی و تحلیل غضروف یا دیسک کمر و ستون فقرات،بسیار کمک کننده خواهد بود. البته تصویرهای به دست آمده آسیب غضروف را در مراحل اولیه بیماری نشان نمی‌دهد.
آزمایش‌های خون می تواند به پزشک کمک کند تا احتمال وجود عوامل و بیماری های دیگر برای ایجاد علایم موجود در بیمار را رد کند و به تشخیص دقیق تری از ایجاد عارضه ی آرتروز در فرد برسد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی ستون فقرات) برای آشکارسازی آسیب دیسک‌ها یا تنگ شدن ناحیه‌ی قرارگیری عصب‌های ستون فقرات می تواند بسیار مفید باشد. ام آر آی مشکلاتی را که نمی‌توان با سایر روش‌های تصویربرداری مشاهده کرد، نشان می‌دهد.
درمان آرتروز ستون فقرات
درمان های غیر جراحی
استراحت:
در مواردی که شدت اسپوندیلوز (آرتروز ستون فقرات) زیاد باشد، استراحت کردن بیمار در رختخواب بین ۱ تا ۳ روز می تواند به کنترل علایم کمک کند. اما باید توجه داشته باشیم که استراحت طولانی مدت در رختخواب خطر ابتلا به تشکیل لخته های خونی در پا را افزایش می دهد، از این رو قبل از انجام هر گونه اقدامی باید با پزشک متخصص مشورت کنیم.
دارو:
استفاده از داروهای شل کننده عضلانی به تسکین گرفتگی و درد ناشی از آرتروز کمک می کنند. همچنین در مواردی ممکن است پزشک برای کوتاه مدت و به منظور کاهش درد حاد و شدید ناشی از آرتروز ستون فقرات داروهای مسکن تجویز کند.
در این میان داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، نیز می توانند التهابی که اغلب باعث بوجود آمدن درد می شود را تسکین می دهد. بسیاری از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی بدون نسخه قابل دریافت هستند و بعضی از آنها تنها با نسخه قابل تهیه هستند. بدون مشورت با پزشک داروهای غیرتجویزی را با داروهای تجویزی ترکیب نکنید. انجام این کار عوارض جانبی شدیدی را به همراه خواهد داشت.
استفاده از بریس:
در بسیاری از موارد استفاده از بریس به مدت محدود به کاهش علائم تاشی از آرتروز کمک می کند، اما استفاده از آن برای طولانی مدت چندان کارآمد نیست. بریس های که برای طولانی مدت مورد استفاده قرار می گیرند باعث تضعیف عضلات ستون فقرات می شوند و در صورتی که به صورت مداوم بسته نشوند درد را افزایش می دهند.
تزریق:
انواع مختلفی از تزریقات آمپول برای درمان آرتروز ستون فقرات وجود دارد که شامل تزریقات استروئیدی ایپدورال و تزریقات مفصل فاست می شود. این تزریقات یک بیهوشی موضعی را با داروی استروئیدی ترکیب می کنند تا التهاب بافت های عصبی را کاهش داده و در نتیجه در اغلب موارد به کاهش درد ناشتی از آرتروز کمر و ستون فقرات کمک می کنند.
فیزیوتراپی:
از بین درمان های موجود برای بیماری آرتروز کمر و ستون فقرات، فیزیوتراپی کارایی بیشتری دارد، زیرا باعث استحکام عضلات می شود. در فیزیوتراپی روش های درمانی منفعلانه با حرکات و تمرینات ورزشی ترکیب می شوند.
روش های درمانی منفعلانه شامل گرمادرمانی/ سرما درمانی، فراصوت و تحریک الکتریکی به منظور تسکین گرفتگی عضلانی و درد است. حرکات ورزشی و اصلاحی به بیمار نحوه افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی و در عین حال استحکام عضلانی را آموزش می دهند. حتی بیمارانی که احساس درد می کنند و به سختی راه می روند، با انجام حرکات ورزشی ایزومتریک به شدت وضعیت بیماری آرتروز ستون فقرات خود را بهبود می بخشند.
اصلاح سبک زندگی:
تغییر در نحوه ی زندگی و حذف فعالیت های پر خطر، یکی از بهترین راه های پیشگری و درمان بسیاری از بیماری ها از جمله آرتروز است. کاهش وزن و داشتن وزن متناسب ، خوردن غذاهای مغذی، ورزش منظم و سیگار نکشیدن عادات های مهمی هستند که به سالم ماندن ستون فقرات در هر سنی کمک می کنند.
همچنین گنجاندن ماساژ درمانی در برنامه ی روزانه روشی است که می تواند برای انقباض عضلات و همچنین آرامش ذهنی به ما کمک کند. در بیماری اسپوندیلوز، عضلات دور ستون فقرات اغلب سفت می شود و درد را افزایش می دهند، ماساژ درمانی توسط یک ماساژ درمان متخصص، باعث کاهش درد و التهاب عضلات ناشی از آرتروز کمر می شود.