بورسیت تروکانتریک؛ علل، علائم و روش‌های درمان

بورسیت تروکانتریک (Trochanteric Bursitis) یکی از علل شایع درد لگن و ران است که به‌ویژه در افراد میانسال و سالمند مشاهده می‌شود.

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که بورس ــ کیسه‌های کوچک پر از مایع که وظیفه کاهش اصطکاک بین عضلات، تاندون‌ها و استخوان‌ها را دارند ــ در ناحیه برجستگی استخوانی تروکانتر بزرگ (در قسمت خارجی ران) ملتهب می‌شود. اگرچه این بیماری معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند فعالیت روزمره فرد را مختل کند و منجر به کاهش کیفیت زندگی شود.

در این مقاله به بررسی کامل بورسیت تروکانتریک، علائم، علل، روش‌های درمانی، نقش فیزیوتراپی و تمرینات مناسب برای بهبود آن پرداخته می‌شود.

علل بروز بورسیت تروکانتریک

علت اصلی بورسیت فشار یا تحریک مکرر به بورس است. در مورد بورسیت تروکانتریک، عوامل متعددی می‌توانند منجر به التهاب شوند:

• ضربه مستقیم: افتادن روی پهلو یا ضربه به لگن.
• استفاده بیش از حد: فعالیت‌های ورزشی تکراری مانند دویدن طولانی‌مدت یا بالا رفتن مکرر از پله‌ها.
• اختلالات بیومکانیکی: مشکلاتی نظیر صافی کف پا، کوتاهی اندام تحتانی یا ضعف عضلات لگن.
• بیماری‌های زمینه‌ای: آرتروز لگن، دیابت و مشکلات ستون فقرات می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
• سن و جنسیت: شیوع این بیماری در زنان میانسال و سالمند بیشتر است، احتمالاً به دلیل تفاوت‌های آناتومیک لگن.

علائم بورسیت تروکانتریک

بورسیت معمولاً با درد مشخصی در قسمت خارجی لگن و ران بروز می‌کند. نشانه‌های رایج عبارتند از:

• درد در قسمت خارجی ران که ممکن است به زانو یا باسن انتشار پیدا کند.
• افزایش درد هنگام خوابیدن به پهلوی مبتلا.
• تشدید درد هنگام بالا رفتن از پله‌ها، دویدن یا ایستادن طولانی.
• حساسیت به لمس در ناحیه برجسته استخوان لگن (تروکانتر بزرگ).
• گاهی احساس محدودیت در حرکت مفصل ران.

تشخیص بورسیت اغلب با گرفتن شرح‌حال دقیق و معاینه فیزیکی صورت می‌گیرد. پزشک محل درد و حساسیت را بررسی می‌کند. در مواردی که نیاز به بیماری‌های دیگر باشد، ممکن است از تصویربرداری مانند MRI یا سونوگرافی استفاده شود.

درمان بورسیت تروکانتریک

درمان این بیماری معمولاً غیرجراحی است و هدف کاهش التهاب، تسکین درد و بازگرداندن عملکرد حرکتی می‌باشد. روش‌های درمان شامل:

1. استراحت و تغییر فعالیت‌ها

پرهیز از حرکات تکراری یا فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کنند، نخستین گام درمان است.

در موارد شدید استفاده از عصا پیشنهاد می شود.

2. داروهای ضدالتهابی

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند سلکسیب و دیکلوفناک و… می‌توانند التهاب و درد را کاهش دهند.

3. تزریق کورتون

در مواردی که درد شدید یا مقاوم به درمان‌های اولیه  مانن فیزیوتراپی باشد، تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی به داخل بورس می‌تواند تسکین قابل توجهی ایجاد کند.

4. سرما و گرما درمانی

استفاده از کیسه یخ در مراحل حاد و گرما در مراحل مزمن به کاهش درد کمک می‌کند.

5. فیزیوتراپی

فیزیوتراپی بخش مهمی از درمان است و علاوه بر کاهش التهاب، نقش زیادی در جلوگیری از عود بیماری دارد.

نقش فیزیوتراپی در درمان بورسیت تروکانتریک

فیزیوتراپیست‌ها با استفاده از تکنیک‌های مختلف به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کنند، از جمله:

• الکتروتراپی (مانند TENS و اولتراسوند) برای کاهش درد و التهاب.
• ماساژ و تکنیک‌های دستی برای کاهش تنش عضلات اطراف لگن.
• تمرینات کششی و تقویتی برای اصلاح الگوی حرکتی و افزایش ثبات مفصل ران.
• آموزش وضعیت‌های صحیح بدن مانند نحوه نشستن، ایستادن و خوابیدن.
• لیزردرمانی:کمک به افزایش خونرسانی و کاهش التهاب

تمرینات تخصصی برای بورسیت تروکانتریک

هدف اصلی تمرینات، کاهش فشار روی بورس، بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات ثبات‌دهنده لگن است. تمرینات باید مرحله به مرحله (از کشش تا تقویت و تعادل) انجام شوند.

۱. کششی (Stretching Exercises)

کشش باند ایلیوتیبیال (IT Band Stretch)

• وضعیت: کنار دیوار بایستید، پای سالم جلو و پای مبتلا پشت آن قرار گیرد. لگن را به آرامی به سمت دیوار متمایل کنید.
• احساس کشش: در قسمت خارجی ران و لگن.
• نگه داشتن: ۳۰ ثانیه × ۳ بار در روز.

کشش عضله گلوتئوس ماکسیموس (Glute stretch)

• به پشت بخوابید، زانوی پای مبتلا را به سمت سینه بیاورید و کمی به طرف شانه مقابل متمایل کنید.
• ۲۰–۳۰ ثانیه نگه دارید × ۳ بار.

کشش همسترینگ

• بنشینید و پا را صاف جلو دراز کنید. به سمت پنجه پا خم شوید تا پشت ران کشیده شود.
• ۲۰ ثانیه × ۳ بار.

۲. تقویتی (Strengthening Exercises)

Side-lying Hip Abduction (تقویت گلوتئوس مدیوس)

• به پهلو بخوابید (پای مبتلا بالا باشد).

پای بالایی را صاف و در راستای بدن بالا بیاورید.

• ۱۰–۱۵ تکرار × ۲ ست.
• پیشرفته: با کش مقاومتی (TheraBand) دور مچ پا انجام شود.

Clamshell Exercise (صدفی)

• به پهلو بخوابید، زانوها خم و پاشنه‌ها روی هم باشند. زانوی بالایی را باز کنید بدون اینکه لگن بچرخد.
• ۱۵ تکرار × ۳ ست.
• 🔸 برای سخت‌تر شدن: کش مقاومتی بالای زانوها قرار دهید.

Bridge (پل باسن)

• به پشت بخوابید، زانوها خم و کف پا روی زمین. لگن را بالا بیاورید تا بدن در یک خط مستقیم قرار گیرد.
• ۱۰ ثانیه نگه دارید × ۱۰ بار.
• 🔸 پیشرفته: یک پا را در هوا نگه دارید (Single leg bridge).

Monster Walks (راه رفتن با کش)

• کش مقاومتی دور زانو یا مچ قرار دهید. نیم‌اسکوات بزنید و به طرفین قدم بردارید.
• ۱۰–۱۵ قدم به هر طرف.
• 🔸 عالی برای تقویت عضله گلوتئوس مدیوس و جلوگیری از عود.

۳. تمرینات ثبات و تعادل (Stability & Balance)

Single Leg Stand (ایستادن روی یک پا)

• روی پای مبتلا بایستید و ۲۰–۳۰ ثانیه تعادل را حفظ کنید.
• 🔸 پیشرفته: روی سطح ناپایدار (بالشت یا بوسو) انجام شود.

  Hip Hike (بالا بردن لگن)

• روی یک پله بایستید، پای سالم در هوا. لگن پای آزاد را به پایین و بالا حرکت دهید.
• ۱۰–۱۵ بار × ۲ ست.

  Squat to Chair (نیم اسکوات به صندلی)

• پشت به صندلی، زانوها را کمی خم کنید و لگن را عقب بدهید تا به آرامی صندلی را لمس کنید و دوباره بایستید.
• ۱۰–۱۲ بار × ۲ ست.

نکات مهم در انجام تمرینات

• تمرینات باید بدون درد شدید انجام شوند. کمی کشش طبیعی قابل قبول است.
• شروع تمرین با کشش و تقویت سبک باشد و سپس به تمرینات مقاومتی و تعادلی پیشرفته برسید.
• در صورت افزایش درد یا التهاب، تمرین باید تعدیل یا موقتاً متوقف شود.
• قبل از انجام تمرینات گرم کردن با حرکات سبک (مثلاً راه رفتن آرام ۵ دقیقه‌ای) توصیه می‌شود.

این تمرینات در فیزیوتراپی و برنامه‌های خانگی بیماران بورسیت تروکانتریک استفاده می‌شوند و هم روی کاهش علائم و هم روی پیشگیری از عود بیماری اثر دارند.

قبل از انجام تمرینات با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.

پیشگیری از بورسیت تروکانتریک

• پرهیز از فعالیت‌های تکراری و شدید بدون آمادگی بدنی.
• استفاده از کفش مناسب و اصلاح مشکلات بیومکانیکی با کفی یا ارتز.
• گرم کردن و کشش قبل و بعد از فعالیت ورزشی.
• حفظ وزن مناسب برای کاهش فشار بر مفصل ران.

✍️جمع‌بندی

بورسیت تروکانتریک یک بیماری شایع و دردناک است که اغلب با درمان‌های غیرجراحی قابل کنترل و بهبود است. ترکیب دارو، فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی نقش کلیدی در روند درمان دارد. رعایت اصول پیشگیری و ادامه تمرینات تقویتی حتی پس از بهبودی، از بازگشت علائم جلوگیری خواهد کرد. توجه به این موارد می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.

اگر شما هم درد در کنار ران خود احساس می کنید میتوانید از متخصصین ما در فیزیوتراپی مدنی مشاوره رایگان بگیرید.

شماره های تماس:

۰۹۳۵۳۶۰۹۰۴۴

۰۲۱۷۷۴۵۷۲۹۲