فیزیوتراپی بعد از سکته ی مغزی:
فیزیوتراپی بعد از سکته ی مغزی میتواند یکی از اثربخش ترین اقدامات برای کاهش عوارض ناشی از آن باشد.سکته ی مغزی یا آسیب عروقی مغز، یکی از شایع ترین بیماری های ناتوان کننده دستگاه عصبی می باشد که پس از سکته ی قلبی و سرطان، یکی از مهم ترین علت های مرگ در افراد بالای 50 سال به حساب می آید.
سکته ی مغزی
متناسب با شدت آن عوارضی برای فرد در پی خواهد داشت و در مواردی می تواند باعث مرگ فرد نیز شود. ممکن است بیمار دچار عوارض مختلفی شود که شایع ترین آن فلج موقت یا دائم در اندام های یک سمت بدن است. خوشبختانه فیزیوتراپی سکته مغزی در کنار درمان های دارویی می تواند به میزان قابل ملاحظه ای از این عواض بکاهد و حتی بسیاری از بیماران مجدداً قادر به حرکت دادن اندام ها و بازگشت به زندگی عادی خود خواهند شد.
علایم سکته ی مغزی
علایم سکته مغزی ممکن است طی چند ثانیه یا چند دقیقه بروز کند. در ابتدا نیاز است از بیمار بخواهید لبخند بزند، اگر فرد سکته کرده باشد صورت او دچار افتادگی می شود. همچنین دستان بیمار باید مورد بررسی قرار بگیرد، زیرا در صورت سکته ی مغزی بیمار قادر به بلند کردن دو دست خود نمی باشد.
و در نهایت باید از بیمار خواست تا صحبت کند، زیرا در صورت سکته ی مغزی فرد قادر به صحبت کردن نیست یا کلمات را به صورت نامفهوم بیان می کند.
در صورت مشاهده ی موارد فوق سریعاً به پزشک مراجعه کنید، بسیار مهم است که 3 ساعت ابتدایی پس از شروع علایم بیمار تحت مراقبت و درمان قرار بگیر.
علت های سکته ی مغزی
به طور کلی سکته ی مغزی در پی قطع خونرسانی به مغز ایجاد می شود که این خونرسانی یا به دلیل گرفتگی است که به اصطلاح به آن سکته ی نوع اسکیمی گفته می شود، یا به دلیل خونریزی است که به آن سکته ی نوع هموراژیک گفته می شود.
در این میان عواملی ممکن است احتمال ابتلا به این عارضه را در فرد افزایش دهد. عواملی همچون:
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- کسترول بالا
- عدم ورزش و تحرک مناسب بدنی
- آرتیمی قلبی
عوارض سکته ی مغزی
در برخی از افراد علایم به صورت آرام آرام و در برخی دیگر به سرعت ایجاد می شود. همچنین عوارض ناشی از سکته ی مغزی به محل آسیب دیده ی مغز بستگی دارد و در افراد با هم متفاوت است.
در مجموع این عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ضعف در عضلات صورت و بازوها و پاها، در یک طرف از بدن بیمار
- در مواردی فلج صورت یا بازوها و پاها در یک طرف از بدن بیمار
- اختلال در صحبت کردن
- اختلال در راه رفتن
- سردرد شدید و ناگهانی
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- سرگیجه و سقوط بیمار
- اختلال در حافظه ی بیمار
- اختلال در بلع
- اختلال در بینایی، مخصوصا در یک چشم
فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی
برنامه ی فیزیوتراپی بیمار، پس از 24 ساعت بعد از سکته، در بیمارستان شروع می شود و با توجه به تشخیص پزشک پس از ترخیص بیمار نیز ادامه خواهد داشت.
فردی که دچار سکته مغزی شده است، پس از ترخیص از بیمارستان با مشکلات جدیدی از جمله ناتوانی در راه رفتن و حرکت اندام های یک سمت بدن، بی حسی یک سمت صورت و گاه عدم توانایی در غذا خوردن، مشکلات دفعی، مشکل در تکلم، مشکلات حافظه، درد در اندام ها، خشکی عضلات و… رو به رو خواهند شد.
فیزیوتراپیست باید با تمرین‌های مختلف به بیمار کمک کند تا بتواند دوباره روی پای خود بایستد و حرکت کند. فیزیوتراپیست باید بیمار را به درستی مورد معاینه و ارزیابی قرار دهد تا تشخیص دهد که بیمار چه توانایی‌هایی را از دست داده است که بتواند در جهت بهبود آن توانایی‌ها به فرد کمک کند.
مهم‌ترین نقش فیزیوتراپیست :
کمک به بهبود تعادل بیمار در هنگام راه رفتن است. ما باید با تمرینات فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی به بیمار کمک کنیم که تنها در مواردی محدود از ویلچر استفاده کند و بیشتر قادر باشد روی پای خودش بایستد، زیرا ایستادن و راه رفتن و انتقال وزن به اندام‌های تحتانی نقشی مؤثر در تحریک حس عمقی و فعالیت عصب و عضله دارد.
فیزیوتراپیست به اطرافیان و پرستار بیمارنیز آموزش می دهد که بیمار بیش از اندازه استراحت نکند و بیشتر اوقات تمرین‌های ورزشی و فیزیوتراپی را زیر نظر فیزیوتراپیست انجام دهند.
بازآموزی در بیماران سکته مغزی باید به گونه‌ای باشد که همه قسمت‌های بدن را درگیر کند تا به مرور، افراد به وضعیت عادی خود برگردند.
کلینیک فیزیوتراپی مدنی :
در این کلینیک دستگاه‌های تحریک الکتریکی وجود دارند که به بیماران سکته مغزی کمک فراوانی می‌کنند.
فیزیوتراپیست، با وجود احساس درد در ناحیه شانه بیمار، تمرین‌های فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی را با بیمار انجام می دهد، که البته باید توجه داشت که بیمار به در رفتگی شانه دچار نشده باشد.
اقدامات فیزیوتراپی در درمان سکته مغزی عبارتند از:
روش ایمن جا به جایی (نشستن کنار تخت، پایین آمدن از تخت، حرکت از تخت به صندلی، حرکت در اطراف تخت و بالعکس)
آموزش روش صحیح استفاده از وسایل مخصوص به بیمار (ارتوز، پروتز، عصا، واکر، صندلی چرخدار)
انجام تمرین‌های تقویتی، کششی، فعالیت‌های عملکردی، تمرینات تحریک و تقویت حس عمقی آموزش و تقویت حفظ تعادل در وضعیت‌های مختلف خوابیده، نیمه خوابیده، نشسته و ایستاده (در حد توانایی بیمار)
و مواردی چون:
آموزش و بازآموزی صحیح راه رفتن و حفظ تعادل با و بدون پشتیبانی
کمک به بازیابی مهارت‌های عملکردی و مشارکت بیمار در فعالیت‌ها و وظایف خاص زندگی و انجام فعالیت‌های روزانه
جلوگیری از کوتاهی، سفتی و کشیدگی عضلات، جلوگیری از دفورمیتی اندام‌ها و خشکی مفاصل به علت بی‌تحرکی
استفاده از تحریکات الکتریکی جهت کاهش درد و بی‌حسی، جهت تحریک و انقباض عضلات و بازآموزی عضلات
استفاده از بيوفيدبك جهت آگاهی از چگونگی عملکرد عضله‌ها و روش افزایش کنترل بر عضله‌ها
فیزیوتراپی جهت غلبه بر مشکل بی‌اختیاری و کنترل حرکت‌های روده و مثانه.
اعضای خانواده و نزدیکان بیمار باید این نکات را بدانند!
فردی که بر اثر سکته ی مغزی به یکباره بسیاری از قابلیت های خود را از دست داده است، در معرض افسردگی و آسیب های شدید روحی است.
لازم است دوستان و خانواده ی او بیش از گذشته در کنار او باشند و در گذران دوره های درمانی به بهترین شکل با او همراهی کنند.
همچنین کمک کردن فرد در انجام اموری مانند لباس پوشیدن، قدم زدن و استحمام می تواند یک امر ساده اما ضروری باشد که نباید از آن قافل شد.
آماده سازی فضای خانه متناسب با شرایط بیمار نیز یک امر مهم است.