منیسک
منیسک ها بافت هایی شبیه غضروف، ولی به مراتب محکم تر از آن و با خاصیت ارتجاعی زیاد مثل لاستیک هستند، که به عنوان ضربه گیر آن عمل میکند وبا برداشته شدن منیسک ها، نیروی وارد بر غضروف مفصلی حدود دو تا پنچ برابر افزایش می یابد و در نتیجه سبب تخریب زودرس غضروف مفصلی می گردد.
همچنین بربدنبال برداشتن منیسک ها سطوح محدب استخوان ران به تدریج صاف، زاویه ی استخوانی تشکیل و فاصله ی مفصلی کم می شود و به این ترتیب فشار وارده بر غضروف مفصلی نیز افزایش می یابد.
به این ترتیب میتوان به اهمیت وجود منیسک در زانو پی برد.انصالات محیطی کمتر در منیسک خارجی و بالاتر بودن کوندیل خارجی استخوان ران نسبت به کوندیل داخلی، آزادی حرکت منیسک خارجی را افزایش و امکان صدمات آن را کاهش می دهد.
اتصلات مشترک منیسک داخلی و خارجی
- هر دو منیسک توسط لیگامان کروناری به کوندیل های تیبیا متصل می شوند.
- هر دو منیسک توسط لیگامان های پتلوتیبیال و پتلومنیسکال به پتلا متصل می شود.
- شاخ قدامی هر دو منیسک توسط لیگامان عرضی زانو به هم متصل می شود.
- هردو منیسک به ACL و تکمه های بین کوندیلی استخوان تیبیا متصل می شوند.
اتصالات مجزای منیسک داخلی
- منیسک داخلی بهACL متصل می شود.
- منیسک داخلی همچنین به تاندون عضله سمی ممبرانوس متصل می شود.
اتصالات مجزای منیسک خارجی
- اتصال به PCL .
- اتصال له عضله ی پوپلیتئوس.
- اتصال به لیگامان های منیسکوفمورال قدامی و خلفی.
به علت اتصالات متعدد منیسک ها به عناصر اطراف هر دو منیسک از ثبات برخوردار هستند، اما اتصالات منیسک خارجی شل بوده سبب می شود تا منیسک خارجی بر روی کوندیل خارجی تیبیا تحرک پیدا کند، در صورتی که منیسک داخلی اتصال محکم تری داشته و از تحرک کمتری نیز برخوردار است.
تحرک کم منیسک داخلی در کنار چند عامل دیگر سبب می شود تا پارگی های منیسک داخلی بیشتر از منیسک خارجی باشد.
وظایف دو منیسک در مفصل زانو
- افزایش تطابق سطوح مفصلی.
- کاهش اصطکاک در سطوح مفصلی.
- توزیع مناسب مایع مفصلی جهت تغزیه غضروف.
- بهبود حرکت مفصل.
علایم بیماران با ضایعه ی منیسک
بیماران اغلب احساس فروریخته شدن را در زانو داشته و درد عمیقی را گزارش می کنند و در بیشتر موارد شروع درد به صورت ناگهانی است. درد جزئی در هنگام پاره شدن ممکن است ایجاد شود ولی اغلب درد اصلی زانو چند ساعت بعد از آسیب دیدن زانو ایجاد میشود. التهاب در قسمت داخل زانو و معمولا در مفصل زانو ایجاد میشود و همین نقطه بسیار دردناک می‌گردد.
در صورت پارگی منیسک داخلی، ممکن است قسمت خارجی منیسک بر روی انحنای کوندیل فومور بلغزد و بر عملکرد طلبعی زانو اثر بگذارد و زانو به سرعت قفل می شود، یعنی به صورت کامل صاف نمی شود، گاهی صدای کریبتاسیون یا تق تق زانو شنیده میشود.
در مواردی زانو نسبت به لمس شدن،( این حساسیت در امتداد خط مفصل رخ می دهد نه در همه جهات) حساس می شود.
علت پارگی منیسک
پارگی ناگهانی منیسک معمولا در حین ورزش ایجاد میشود. حرکاتی مانند چرخش تنه روی زانوی خم شده که موجب میشود ران روی ساق بچرخد و یا تکل خوردن در حین فوتبال میتواند موجب پارگی منیسک شود.
وقتی که فرد روی یک زانوی خم شده ایستاده و پای دیگرش بر روی زمین نیست و در همین حال کل تنه و ران خود را بر روی درشت نی به سمت داخل میچرخاند و سپس زانو را راست میکند، منیسک داخلی در حین راست شدن زانو بین سطوح مفصلی کندیل ران و پلاتوی تیبیا گیر گرده و پاره میشود.
در همین فرد اگر کل تنه و ران بر روی درشت نی به سمت خارج چرخیده باشد و سپس زانو صاف مستقیم شود منیسک خارجی بین کندیل ران و تییا گیر کرده و پاره میشود. این حرکات در ورزش های فوتبال و اسکی بطور مکرر اتفاق می فتد و به همین دلیل در این دو ورزش احتمال آسیب منیسک زیاد است.
پارگی مینیسک ها:
پارگی منیسک ها اکثرا در قسمت خلفی یا پشتی منیسک ایجاد شده و سپس میتواند به قسمت های دیگر آن هم گسترش یابد، زیرا معمولا قسمت پشتی منیسک است که در مکانیسمی که قبلا ذکر شد بین کندیل استخوان ران و پلاتوی تیبیا گیر کرده و پاره میشود.
آسیب های منیسک در بسیاری از ورزش ها، به خصوص ورزش هایی که بازیکنان با هم در طی آن برخورد دارند اتفاق می افتد،
مانند:
بسکتبال
والیبال
فوتبال
بیسبال
کشتی
و…
درمان پارگی حاد منیسک
در بیشتر پارگی های منیسک، قسمت های پاره شده برداشته می شود و آرتروسکوپی بهترین راه برای انجام این کار است.
پس از ترمیم منیسک بی حرکتی لازم است. اگر بیمار بتواند این فرایند را به خوبی طی کند، بهبودی تا 6 ماه حاصل خواهد شد.
نکته ی قابل توجه این است که تحمل وزن بر روی زانوی قفل شده نباید انجام شود.
درمان پارگی مزمن منیسک
درمان کانسرواتیو شامل بی حرکتی است و معمولا در ضایعات محیطی منیسک که قابلیت ترمیم وجود دارد انجام می شود.
در این درمان هدف اصلی حفظ مکانیک مفصل بوده که به تکنیک های موبیلیزاسیون، تقویت عصلانی و تشویق بیمار به فعالیت اجرا می شود.
در این شرایط تا بدست آوردن حمایت عضلانی مناسب حداقل میزان نیرو به مفصل وارد می شود. در صورتی که محدودیت بر اثر بلاک داخلی مفصل (جا به جایی یک قطعه منیسک) ایجاد شودانجام حرکات زانو، ممنوع می باشد.
درمان آسیب های منیسک با فیزیوتراپی
در فیزیوتراپی روش های مختلفی برای درمان آسیب های منیسک استفاده می شود که با توجه به میزان آسیب و دیگر شرایط بیمار انتخاب می شود.
- استفاده از گرما و الکتروتراپی
- امواج صوتی یا اولتراسوند در بهبود ترمیم ناحیه
- درای نیلدینگ و الکتروپانکچر
- استفاده از لیزر کم توان و پر توان در بهبود ترمیم
- تمرین درمانی
- تیپینگ
عمل جراحی منیسک
زمانیکه علایم بیمار شدید باشد، به نحوی که فعالیت‌های روزمره اش دچار اختلال گردد، به جراحی نیاز است. درد و تورم شدید، قفل شدگی مکرر که عموماً ضعف و آتروفی عضله چهارسر ران را به دنبال دارد، لزوم دخالت جراحی را مطرح میکند.
بخش مهمی از درمان در عارضه ی منیسک، آموزش مناسب بیمار تا پیش از جراحی است.
بیمار باید پس از انجام عمل جراحی تحت نظارت یک فیزیوتراپیست قرار بگیرد و با انجام تمرین درمانی، روند بهبودی خود را تکمیل کند.
