شاک ویو تراپی چیست و چه کاربردی در درمان دارد؟ شاک ویو یا امواج شوک، نوعی موج صوتی پرانرژی هستند که دارای ویژگی‌های فیزیکی منحصربه‌فردی می‌باشند. این امواج با فشار اوج بالا، بازه فرکانسی گسترده (از 0 تا 20 مگاهرتز) و دامنه فشاری قابل‌توجه (تا 120 مگاپاسکال) شناخته می‌شوند. از جمله خصوصیات اصلی آن‌ها می‌توان به غیرخطی بودن، زمان خیز بسیار کوتاه (در حد میلی‌ثانیه)، و فاز مثبت و منفی با عملکردهای متفاوت اشاره کرد.
در فاز مثبت، فشار مکانیکی مستقیمی به بافت وارد می‌شود و در فاز منفی، حباب‌های ریز گازی یا کاویتاسیون ایجاد می‌شود که پس از انفجار، انرژی مضاعفی تولید کرده و در تحریک فرایندهای ترمیمی بدن مؤثر است. فشار اوج امواج شاک ویو تا هزار برابر بیشتر از امواج اولتراسوند است، که این موضوع تأثیر درمانی آن را به‌مراتب قدرتمندتر می‌سازد.
مکانیسم اثر شاک ویو در بدن
درمان با شاک ویو یا Shockwave Therapy باعث تحریک پاسخ‌های بیولوژیکی و ترمیمی بدن می‌شود. برخی از اثرات فیزیولوژیکی آن عبارتند از:
• افزایش فعالیت سلول‌های ترمیم‌کننده: تحریک تنوسیت‌ها (سلول‌های سازنده تاندون) و استئوبلاست‌ها (سازنده استخوان).
• افزایش جریان خون و نفوذ گلبول‌های سفید: که موجب تقویت پاسخ‌های ایمنی و ترمیم بافت آسیب‌دیده می‌شود.
• تحریک تولید فاکتورهای رشد: این فاکتورها موجب افزایش تولید کلاژن و بازسازی بافت‌های همبند می‌شوند.
• ایجاد اثر کاویتاسیون: ناشی از انفجار حباب‌های میکروسکوپی که منجر به آزادسازی انرژی و تحریک فرایند بازسازی بافت می‌شود.
شاک ویو الکترومغناطیسی و تأثیرات آن در نوع الکترومغناطیسی شاک ویو، امواج شوکی به‌صورت مستقیم به بافت هدف منتقل می‌شوند و همزمان اثرات غیرمستقیم ناشی از کاویتاسیون نیز رخ می‌دهد. این فرایند می‌تواند باعث تخریب سلول‌های آسیب‌دیده، تحریک تشکیل هماتوم کنترل‌شده، و در نهایت، تسریع در ساخت بافت جدید و حتی استخوان‌سازی در نواحی خاص شود.
کاربردهای شاک ویو تراپی در فیزیوتراپی :امروزه استفاده از شاک ویو در درمان بیماری‌های عضلانی-اسکلتی رایج است. موارد استفاده شامل:
• تاندینوپاتی‌های مزمن اندام فوقانی و تحتانی (مانند التهاب تاندون آشیل یا تنیس البو)
• درد مزمن مفصل ران (سندرم درد تروکانتریک)
• سندرم استرس ساق پا (شین اسپلینت)
• التهاب تاندون کشکک (زانوی جهندگان)
• فاسئیت پلانتار (التهاب کف پا)
• خار پاشنه
• کپسولیت چسبنده شانه (شانه یخ‌زده)
• تأخیر در جوش خوردن شکستگی‌های استخوان بلند
• نکروز سر استخوان ران (AVN)
• آرتروز زانو
• تسکین اسپاسم‌های عضلانی و نقاط ماشه‌ای (Trigger Points) موارد منع استفاده از شاک ویو تراپی هرچند شاک ویو یک روش غیرتهاجمی و ایمن است، اما در شرایط خاصی نباید استفاده شود، از جمله:
• دوران بارداری
• وجود دستگاه‌های کاشته شده مانند پیس‌میکر
• نواحی با عروق یا اعصاب حیاتی
• وجود زخم‌های باز در ناحیه درمان
• مفاصل مصنوعی یا پروتزها
• صفحات رشد فعال در کودکان
• اختلالات خونی مانند ترومبوز
• وجود عفونت فعال یا بافت سرطانی
• ناتوانی بیمار در همکاری یا مشکلات روانی جمع‌بندی شاک ویو تراپی یک روش نوین، مؤثر و غیرجراحی در درمان بسیاری از بیماری‌های اسکلتی عضلانی است. با استفاده از امواج صوتی پرانرژی، بدن را وادار به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌کند و می‌تواند در مواردی که درمان‌های سنتی پاسخگو نیستند، گزینه‌ای مؤثر باشد. البته استفاده صحیح از آن نیاز به تشخیص دقیق، تنظیمات مناسب دستگاه و بررسی موارد منع مصرف دارد