درد سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک/ بدن انسان از عصب های زیادی تشکیل شده است که عصب سیاتیک بزرگترین آنها است. این عصب در داخل باسن و در پشت ران کشیده شده است و به زانو می رسد. در پشت زانو به دو شاخه تی بیال و عصب پروانه آل مشترک تقسیم می شود. درد سیاتیک دردی است که در مسیر عصب سیاتیک بوجود می آید یعنی از کمر، به باسن ، پشت ران و پشت و یا خارج ساق پا احساس می شود.
ذرکیری ذیسک کمرک
سیاتیک معمولا زمانی رخ می دهد که یک دیسک درگیرِ فتق (بیرون زده) شده باشد، زائده استخوانی روی ستون فقرات قرار داشته باشد و به سیاتیک فشار وارد کند یا فرد دچار تنگی کانال نخاع در ستون فقرات شده باشد. این مشکلات باعث فشار آمدن به قسمتی از عصب سیاتیک و در نتیجه درد آن می شود.
همچنین این امر منجر به التهاب، درد ودر مواردی مقداری بی حسی در پای درگیر می شود.
درد سیاتیک در بسیاری از موارد با درمان های غیر جراحی طی چند هفته حل می شود و در موارد نادری مشکل بسیار عمق و پیچیده می شود و تنها افرادی که درد سیاتیک شدید دارند و این درد به همراه ضعف قابل توجه پا یا تغییرات روده یا مثانه است، ممکن است نیازمند جراحی باشند.
علایم و نشانه های سیاتیک
در بسیاری از موارد، درد ناشی از سیاتیک در قسمت پایین کمر و ناحیه باسن احساس میشود، ممکن است درد در یک یا هر دو پا اتفاق بیفتند. شدت بروز درد سیاتیک در همه افراد یکسان نیست و برخی از افراد درد را به صورت یک درد مبهم احساس می‌‌کنند و برخی دیگر آن را به صورت یک درد تیر کشنده غیر قابل تحمل تجربه خواهند کرد. درد در قسمت پایین کمر و ستون فقرات شروع میشود و تا ناحیه باسن و ساق پا امتداد پیدا میکند، درد تیر کشنده که اغلب با احساس سوزش، سوزن سوزن شدن و در مواردی بی حسی و ضعف عضلانی در ناحیه آسیب دیده همراه است. ممکن است فرد در هنگام عطسه کردن یا سرفه کردن احساس تشدید در علایم را داشته باشد.
علت درد سیاتیک
بروز در سیاتیک دلایل مختلفی دارد، از آنجایی که ممکن است علت به وجود آورده ی این درد موضوع جدی و آسیب زایی باشد بهتر است در صورتی که درد شدید و تکرار شونده است به پزشک مراجعه کنیم.در ادامه به چند نمونه از علت های ایجاد درد سیاتیک اشاره میکنیم:
بیرون زدگی دیسک:
مهره ها یا استخوان های ستون مهره ها بوسیله یک قسمت غضروف از یکدیگر جدا شده اند، این غضروف ها باعث لغزنده شدن مفصل و نرم شدن آن هنگام حرکت می شوند. زمانیکه اولین لایه از غضروف ها پاره می شود، بیرون زدگی دیسک ایجاد شده و ماده درونی دیسک می تواند بیرون بزند و باعث فشار روی عصب سیاتیک و در نهایت منجربه درد پا و کمر و بی حسی در ناحیه تحتانی بدن شود.
تنگی کانال نخاعی ستون مهره ها:
به این نوع اختلال استنوزیس ستون مهره های ناحیه کمر گفته می شود. این شرایط با تنگ شدن کانال های نخاعی ایجاد میشود و باعث ایجاد فشار روی نخاع و عصب سیاتیک می شود.
اسپوندیلوزیس(تغییرات استخوانی که باعث فشار به عصب می شود):
این شرایط بر اثر فرسودگی دیسک ایجاد می شود. زمانیکه یکی از استخوان های ستون فقرات یا مهره ها به مهره دیگر فشار بیاورد این فشار باعث فشار و درد رگ سیاتیک می شود.
سندروم پیریفورمیس:
این سندروم یکی از اختلالات نادر ماهیچه ای است که در ماهیچه پیریفورمیس ایجاد می شود(این ماهیچه ناحیه تحتانی ستون مهره ها را به استخوان ران متصل کرده است). گرفتگی و انقباض در این ماهیچه باعث ایجاد درد سیاتیک می شود، که بر اثر فشار روی ناحیه ران که عصب از آن عبورکرده است، ایجاد می شود. سندروم پیریفورمیس با انجام فعالیت هایی مانند نشستن های طولانی مدت، افتادن روی زمین ایجاد و منجر به درد عصب سیاتیک می شود.
بارداری:
در اواخر دوران بارداری، وزن و سایز جنین افزایش پیدا میکند که اغلب این امر منجر به وارد شدن فشار به عصب سیاتیک و بروز درد سیاتیک می شود. این درد به طور طبیعی با پایان بارداری بهبود پیدا میکند، در غیر این صورت فرد بهتر است به پزشک مراجعه کند.
عوامل تاثیرگزار بر سیاتیک
سن:
با بالا رفتن سن و فرسودگی ستون مهره ها، بالتبع احتمال بروز درد سیاتیک نیز افزایش پیدا می کند.
شغل:
افرادی که به دلیل شغل و حرفه ی خود، فعالیت هایی انجام میدهند که بر مهره های کمرشان فشار زیادی وارد می شود، اغلب در معرض ابتلا به درد ساتیک هستند. مانند شغل هایی که باید در آن اشیاء و اجسام سنگین بلند کرد یا شغل هایی که باید به صورت مستمر بنشینند یا حرکات چرخشی انجام دهند.
چاقی:
با افزایش فشار روی ستون فقرات، وزن اضافی می تواند در تغییرات ستون فقرات که سیاتیک را تحریک می کند سهم داشته باشد.
دیابت: بیماری دیابت ممکن است باعث آسیب دیدگی عصب ها از جمله عصب سیاتیک شود.
استعمال دخانیات: سیگار کشیدن و به طور کلی استعمال دخانیات،می تواند باعث فرسوده شدن لایه خارجی دیسک در ستون مهره ها شود.
درمان سیاتیک
استراحت: اولین روشی که پزشک برای کنترل درد سیاتیک به بیمار توصیه می کند، استراحت کردن در منزل است. معمولاً پزشک توصیه میکند بیمار به مدت دو تا سه روز در منزل استراحت مطلق داشته باشد و فقط به سرویس بهداشتی برود تا آنکه کمر او به اندازه کافی استراحت کند. گاهی اوقات پزشک از بیمار می‌خواهد که به منظور محافظت بیشتر از کمر، گردن یا پاهای خود از وسایل کمکی یا بالش مخصوص استفاده کند.همچنین استفاده از کمپرس یخ در چند روز اول میتواند به کنترل شرایط کمک کند، بعد از ۲ یا ۳ روز کمپرس یخ را با کمپرس گرم جابه جا کنید، در صورتیکه درد عصب سیاتیک شما پایدار بود کمپرس های گرم و یخ را به صورت متناوب استفاده کنید.
دارو: مصرف داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن و آسپرین می تواند باعث کاهش درد، التهاب و تورم شود، اما دقت داشته باشید که مصرف بیش از حد آنها می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد این عوارض جانبی شامل خونریزی و زخم معده است. پزشک ممکن است داروهایی برای شل کردن عضلات، مسکن های نارکوتیک، یاحتی داروهای ضد افسردگی را برای بیمار تجویز کند داروهای ضد افسردگی میتواند باعث افزایش تولید اندورفین در بدن شود و به درمان درد سیاتیک کمک کند.
تزریق: تزریق استروئید درناحیه اپیدورال یکی دیگر از روش های درمان سیاتیک می باشد. داروی کورتیکواستروئید در فضای اپیدورال تزریق می شود، فضای اپیدورال به مایعی گفته می شود که در اطراف نخاع وجود دارد. تزریق این ماده به دلیل عوارض جانبی که در پی دارد با محدودیت هایی همراه است.
لیزر درمانی: در لیزر درمانی از امواج لیزر که قدرت کافی برای نفوذ به بافت‌های عمقی و رسیدن به منشأ درد را داشته باشد، استفاده میکند. لیزر درمانی نه تنها درد را به سرعت کاهش می‌دهد، بلکه باعث تسریع در بازسازی و ترمیم بافت‌های آسیب دیده میشود.
فیزیوتراپی سیاتیک: پس از آنکه با اقدامات اولیه درد حاد کنترل شد، فیزیوتراپیست می تواند یک برنامه توانبخشی را طراحی کرده تا کمک کند از آسیب های بعدی جلوگیری شود، این برنامه معمولا شامل ورزش هایی برای تصحیح طرز ایستادن، تقویت ماهیچه هایی که کمر را حمایت می کنند و بهبود انعطاف پذیری است.
اقدامات موثر بر کاهش ریسک ابتلا به درد سیاتیک:
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به آسیب سیاتیک، اصلاح سبک زندگی است. داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش کردن یکی از مهم ترین عوامل کنترل وزن و سلامت بدن انسان است که می تواند ریسک ابلتلا به بیماری های مرتبط به ستون فقرات، از جمله سیاتیک را نیز کاهش دهد. اصلاح حرکات و فعالیت های روزانه نیز یکی از مهم ترین عوامل سلامت ستون فقرات است، به طور مثال پوشیدن کفش مناسب میتواند به کاهش میزان فشار وارده به مهره های ستون فقرات و در نتیجه جلوگیری از بیماری های این ناحیه کمک قابل توجهی بکند. 
نحوه ی صحیح ایستادن و قرار گرفتن ستون فقرات در شرایط مناسب نیز یکی از نکات مهم در پیشگیری از آسیب های ستون فقرات به حساب می آید.همچنین طرز صحیح نشستن بر روی صندلی برای افراد که در روز ساعات زیادی را پشت میز میگذرانند نکته ی بسیار حائز اهمیتی است. خوابیدن و رانندگی کردن و بلند کردن اجسام نیز همگی باید به نحوی انجام شود که به ستون فقرات کمترین فشار وارد شود.