خار پاشنه: علت، علائم و روش‌های درمانی

مقدمه

خار پاشنه یکی از رایج‌ترین دلایل درد پاشنه پا است که می‌تواند زندگی روزمره بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار دهد. این عارضه که بیشتر در میان ورزشکاران، افراد با اضافه وزن یا کسانی که زمان زیادی را روی پاهای خود می‌گذرانند دیده می‌شود، در اثر تجمع کلسیم در زیر استخوان پاشنه ایجاد می‌گردد. در این مقاله به بررسی دقیق علت خار پاشنه، علائم آن و مؤثرترین روش‌های درمانی خواهیم پرداخت تا با آگاهی بیشتر، بتوانید به‌درستی با این مشکل مقابله کنید.

خار پاشنه چیست؟

خار پاشنه یا Heel Spur یک زائده‌ی استخوانی کوچک است که در قسمت زیرین پاشنه پا شکل می‌گیرد. این زائده معمولاً در اثر التهاب طولانی‌مدت در ناحیه فاسیای کف پا (پلانتار فاشیا) به وجود می‌آید. خار پاشنه می‌تواند بدون علامت باشد، اما در بسیاری از موارد باعث درد شدید بویژه هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت می‌شود.

علت خار پاشنه چیست؟

لت اصلی خار پاشنه معمولاً به فشار بیش از حد روی رباط‌های کف پا مربوط می‌شود. در ادامه مهم‌ترین عواملی که منجر به بروز این عارضه می‌شوند را بررسی می‌کنیم:

1. التهاب پلانتار فاشیا (Plantar Fasciitis)

شایع‌ترین علت خار پاشنه التهاب بافت نرم کف پا است که فاسیای کف پا نامیده می‌شود. این بافت از پاشنه تا پنجه‌ها کشیده شده و هنگام فشار زیاد، ملتهب می‌شود. تکرار این التهاب باعث رسوب کلسیم و تشکیل خار استخوانی می‌گردد.

2. استفاده از کفش نامناسب

پوشیدن کفش‌های بدون پشتیبانی مناسب از قوس کف پا، مانند کفش‌های تخت یا کفش‌های پاشنه‌بلند، فشار زیادی به پاشنه وارد می‌کند که می‌تواند منجر به خار پاشنه شود.

3. اضافه وزن

وزن زیاد بدن فشار بیشتری به پاها وارد می‌کند و خطر التهاب مزمن کف پا و در نتیجه تشکیل خار پاشنه را افزایش می‌دهد.

4. ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت

افرادی که ساعات زیادی روی پا می‌ایستند، مانند معلمان، کارگران و پرستاران، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.

5. فعالیت‌های ورزشی شدید

ورزش‌هایی مانند دویدن، پرش یا تمرینات قدرتی که فشار زیادی به پا وارد می‌کنند، می‌توانند باعث آسیب به فاسیای کف پا و ایجاد خار پاشنه شوند.

6. درگیری عضلات ساق پا

علائم خار پاشنه

علائم خار پاشنه بسته به شدت عارضه ممکن است متفاوت باشد، اما در بیشتر موارد شامل موارد زیر است:

1. درد در پاشنه پا

شایع‌ترین علامت، درد تیز و شدید در پاشنه پا است که معمولاً هنگام برداشتن اولین قدم‌ها بعد از خواب یا استراحت ظاهر می‌شود.

2. درد در ابتدای روز

افراد مبتلا به خار پاشنه معمولاً صبح‌ها هنگام بیدار شدن، بیشترین میزان درد را احساس می‌کنند.

3. درد هنگام ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت

ایستادن یا راه رفتن برای مدت زمان زیاد، مخصوصاً روی سطوح سخت، باعث تشدید درد می‌شود.

4. سوزش یا التهاب در ناحیه پاشنه

در برخی موارد، احساس سوزش یا قرمزی در ناحیه‌ی پاشنه وجود دارد که ممکن است با تورم نیز همراه باشد.

5. احساس جسم خارجی در کف پا

بعضی افراد از حس وجود “میخ” یا جسمی سفت در زیر پاشنه شکایت دارند، خصوصاً هنگام راه رفتن روی زمین سفت.

تشخیص خار پاشنه

برای تشخیص قطعی خار پاشنه، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:

• معاینه فیزیکی: بررسی محل درد، تورم و حساسیت به لمس
• تصویربرداری با اشعه ایکس: (X-ray) تشخیص زائده استخوانی در زیر پاشنه

MRI •یا سونوگرافی: در موارد پیچیده‌تر برای بررسی بافت نرم و التهاب‌ها

 

روش‌های درمان خار پاشنه

درمان خار پاشنه بسته به شدت و مدت زمان عارضه، متفاوت است. درمان‌ها به دو دسته‌ی غیرجراحی و جراحی تقسیم می‌شوند.

درمان‌های خانگی و غیرجراحی

1. استراحت و کاهش فعالیت

کاهش فشار روی پاها و استراحت کافی می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.

2. استفاده از یخ

قرار دادن کیسه یخ روی پاشنه به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، چند بار در روز، برای کاهش التهاب و درد مؤثر است.

برای این کار میتوانید بطری اب معدنی کوچک را در فریزر قرار دهید و بعد کف پای خود را به صورت غلت دادن به جلو و عقب روی بطری حرکت دهید.

3. مصرف داروهای ضدالتهابی

داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند درد و التهاب را کاهش دهند.

4. تمرینات کششی

انجام تمریناتی برای کشش فاسیای کف پا و عضلات ساق پا می‌تواند به بهبود کمک کند. تمریناتی مانند کشش تاندون آشیل یا چرخش مچ پا مؤثر هستند.

5. استفاده از کفش مناسب

پوشیدن کفش‌هایی با پشتیبانی مناسب از قوس پا، کفی نرم و پاشنه‌های ضربه‌گیر بسیار توصیه می‌شود.

کفش شما باید راحت باشد و ازاد کفش های تنگ میتوانند باعث ایجاد خار پاشنه شوند.

6. ارتز یا کفی طبی

استفاده از کفی‌های مخصوص که فشار را از روی پاشنه برمی‌دارند، یکی از روش‌های مؤثر درمانی است.

 

 

درمان‌های تخصصی و پیشرفته

1. فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به عنوان اولین درمان خار پاشنه به علت غیر تهاجمی بودن ان توصیه میشود ،دستگاه ها ی فیزیوتراپی کمک میکنند که التهاب قسمت پاشنه ی پا کم شود ،و

تمرینات تخصصی تحت نظر فیزیوتراپیست به افزایش انعطاف‌پذیری پا و کاهش درد کمک می‌کند.

2. درمان با امواج شوکی (Shock Wave Therapy)

یک روش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی پرانرژی به بهبود بافت آسیب‌دیده کمک می‌کند.

شاک ویو تراپی یا درمان با امواج شوکی خارج از بدن (Extracorporeal Shock Wave Therapy – ESWT)  یک روش درمانی است که با استفاده از امواج صوتی پرانرژی به عمق بافت آسیب‌دیده نفوذ می‌کند. این امواج باعث تحریک فرایندهای ترمیمی بدن می‌شن، بدون اینکه نیاز به جراحی یا تزریق باشه.

مکانیسم عملکرد شاک ویو در درمان خار پاشنه

شاک ویو از طریق موارد زیر اثر درمانی داره:

1. افزایش گردش خون در ناحیه پاشنه: بهبود خون‌رسانی کمک می‌کنه اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به بافت برسند و ترمیم سریع‌تر صورت بگیره.
2. تحریک کلاژن‌سازی: امواج شوکی تولید کلاژن رو افزایش می‌دن که نقش مهمی در بازسازی بافت‌های نرم مثل فاسیای کف پا داره.
3. کاهش التهاب مزمن: شاک ویو با تحریک سلول‌های ضدالتهابی، التهاب ناحیه پاشنه رو کاهش می‌ده.
4. تخریب رسوبات کلسیم (اگه وجود داشته باشه): در مواردی که خار پاشنه با رسوب کلسیم همراهه، شاک ویو کمک می‌کنه این رسوبات شکسته و جذب بدن بشن.

5.کاهش درد با تأثیر روی اعصاب محیطی: شاک ویو باعث بی‌حس شدن موقت پایانه‌های عصبی درد می‌شه.

3. تزریق کورتون

در مواردی که درد شدید و مزمن است و فیزیوتراپی کمکی به کاهش درد شما نکرد ، پزشک ممکن است تزریق کورتون برای کاهش التهاب انجام دهد. این روش باید با احتیاط انجام شود.

4. جراحی

اگر درمان‌های غیرجراحی بعد از ۶ تا ۱۲ ماه مؤثر نباشند، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن خار پاشنه یا آزادسازی فاسیای کف پا وجود داشته باشد.

پیشگیری از خار پاشنه

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. برای جلوگیری از بروز خار پاشنه رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

• استفاده از کفش مناسب با پشتیبانی کافی
• اجتناب از ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت روی سطوح سخت
• گرم کردن و کشش عضلات قبل از ورزش
• حفظ وزن مناسب بدن
• استفاده از کفی‌های طبی در صورت نیاز

درمان خار پاشنه با فیزیوتراپی

اهداف اصلی فیزیوتراپی:

• کاهش التهاب و درد پاشنه پا
• کشش و تقویت عضلات و رباط‌های پا
• بهبود انعطاف‌پذیری فاسیای کف پا و تاندون آشیل
• اصلاح الگوی راه رفتن
• جلوگیری از بازگشت مجدد علائم

تکنیک‌های فیزیوتراپی برای خار پاشنه:

1.تمرینات کششی (Stretching)

• کشش فاسیای کف پا: نشستن روی صندلی و کشیدن انگشتان پا به سمت بالا با دست.
• کشش تاندون آشیل و عضلات ساق پا: ایستادن روبروی دیوار و خم کردن یکی از پاها در حالی که پای دیگر عقب‌تر قرار دارد.

این تمرینات باعث افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش کشش اضافی روی پاشنه می‌شوند.

2.تمرینات تقویتی (Strengthening)

• تمریناتی برای تقویت عضلات کف پا، مچ و ساق پا که به حمایت بهتر از قوس پا کمک می‌کنند.
• نمونه: جمع کردن حوله با انگشتان پا یا گرفتن توپ کوچک با کف پا.

3.درمان با اولتراسوند (Ultrasound Therapy)

امواج صوتی با فرکانس بالا به بافت‌های آسیب‌دیده نفوذ می‌کنند و موجب تسریع گردش خون و ترمیم بافت می‌شوند.

4. ماساژ درمانی (Manual Therapy)

ماساژ کف پا و عضلات اطراف برای افزایش جریان خون، کاهش اسپاسم و ریلکس کردن بافت‌های منقبض.

5. الکتروتراپی (TENS یا IFC)

استفاده از جریان الکتریکی برای کاهش درد و تحریک اعصاب، به‌ویژه در مراحل اولیه درمان.

6. درای نیدلینگ (Dry Needling)

در بعضی موارد، از سوزن‌های بسیار باریک برای آزادسازی نقاط ماشه‌ای (Trigger Points) در عضلات ساق یا کف پا استفاده می‌شود.

7. اصلاح الگوی حرکتی و تمرینات تعادلی

بررسی نحوه راه رفتن و ایستادن بیمار، و آموزش تکنیک‌های صحیح برای کاهش فشار روی پاشنه. گاهی از کفش یا کفی طبی همزمان استفاده می‌شود.

8. آموزش حرکات و مراقبت‌های خانگی

بیمار تمریناتی را برای انجام در منزل آموزش می‌بیند تا روند بهبود را تسریع کند و از برگشت مشکل جلوگیری شود.

مدت زمان درمان فیزیوتراپی:

بسته به شدت علائم، معمولاً بین ۶ تا ۸ هفته درمان لازم است و بهتر است تحت نظر فیزیوتراپیست باشید. در موارد مزمن، ممکن است تا ۳ ماه ادامه پیدا کند.

مزایای درمان با فیزیوتراپی

• بدون نیاز به دارو یا جراحی
• بهبود تدریجی و پایدار
• کاهش احتمال بازگشت بیماری
• بهبود عملکرد و کیفیت زندگی

نتیجه‌گیری

خار پاشنه یکی از مشکلات شایع پا است که در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی و دردهای مزمن شود.

شناسایی زودهنگام علائم و رعایت اصول درمانی می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند. اگر احساس درد مداوم در پاشنه پا دارید، بهتر است هر چه زودتر با پزشک متخصص مشورت کرده و برنامه درمانی مناسب را آغاز کنید

کلینیک فیزیوتراپی در نارمک می باشد.

حسن بسیار خوب کلینیک ما طرف قرارداد بودن با بیمه ها می باشد که می تواند از نظر هزینه کمک زیادی به شما می کند.

بیمه طرف قرارداد فیزیوتراپی مدنی:

طرف قرارداد تامین اجتماعی

طرف قرارداد خدمات درمانی

طرف قرارداد نیروهای مسلح

طرف قرارداد بانک سپه

طرف قرارداد بانک ملت

طرف قرارداد شهرداری