اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات یکی از ناهنجاری های شایع ستون فقرات است. ستون مهره ها در حالت طبیعی باید در یک خط راست دیده شود و زمانی که در فردی ستون فقرات مایل به چپ یا راست باشد به اصطلاح می گوییم او به اسکولیزو مبتلا است.
اسکولیوز با انحراف ستون فقرات چیست؟
زمانی مهره‌های کمری و قفسه سینه‌ای دچار اسکولیوز می‌شوند که ستون فقرات فرد از حالت طبیعی خود خارج شده باشد و به سمت راست یا چپ منحرف شده باشد، که در این صورت ظاهر و وضعیت ستون فقرات و عضلات، دچار مشکلاتی خواهند شد.
شدت اسکولیوز به وسیله ی مقایسه با زاوایای طبیعی ستون فقرات، بدست می‌آید. انحناءهای ایجاد شده می‌تواند از 10 درجه (خفیف) شروع شده و به 100 درجه (بسیار شدید) برسد. اندازه‌گیری میزان انحناء ایجاد شده در ستون فقرات به پزشک کمک می‌کند تا مناسب‌ترین راه را برای درمان بیمار انتخاب کند.
همچنین اسکولیوز ممکن است در سنین مختلف و له دلایل متفاوتی ایجاد شود:
_اسکولیوز ایدیوپاتیک نوزادای از بدو تولد تا 3 سالگی
_اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانی از سن 4 تا 10 سالگی
_اسکولیوز ایدیوپاتیک جوانی (دوره‌ی بلوغ) از سن 11 تا 18 سالگی
_اسکولیوز ایدیوپاتیک بزرگسالی در بیماران بزرگتر از 18 سال
علایم اسکولیوز
در اکثر موارد اسکولیوز در بیمار ایجاد درد نمی کند، از این رو توصیه می شود مخصوصا در نوزادان و کودکان بررسی های دوره ای توسط پزشک انجام شود تا از قرار گرفتن درست در مسیر رشد اطمینان حاصل شود و در مواردی، بیماری در درجات کم تشخیص داده شود و درمان در زمان کوتاه تر و راحت تر انجام شود.
علایمی که می تواند نشان دهنده ی اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات باشد عبارت است از:
_ قابل مشاهده بودن انحراف ستون فقرات از پشت
_ هم محور نبودن سر با بقیه بدن
_ هم ارتفاع نبودن شانه‌ها
_ جلوتر بودن یک شانه از شانه دیگر
_ هم ارتفاع نبودن مفصل‌های ران
_ جلوتر بودن یک مفصل ران از مفصل دیگر
_ هم اندازه نبودن پاها
_ برجسته تر بودن دنده‌های یک سمت
_ متمایل بودن بیمار به یک سمت
_ جلوتر قرار گرفتن سر از بدن
انواع اسکولیوز
به طور کلی بیماری اسکولیوز را می توانیم به چند دسته تقسیم کنیم:
_ اسکولیوز مادرزادی
_ اسکولیوز زودرس
_ اسکولیوز ایدیوپاتیک جوانی
_ اسکولیوز دژنراتیو
_ اسکولیوز عصبی_عضلانی
_ اسکولیوز سندرمیک
_ کیفوزشوئرمن
فیزیوتراپی اسکولیوز
فیزیوتراپی موثرترین و بهترین روش توانبخشی و درمان غیرجراحی برای بیماری اسکولیوز است که در بسیاری از موارد نتایج قابل قبولی دارد.
در فیزیوتراپی مدنی استفاده از تمرینات با روش شروت برای اصلاح انحراف ستون فقرات انحام می گیرد. پس از انجام ارزیابی ها، تمرین ها با توجه به نوع اسکولیوز بیمار در افراد مختلف خواهد بود.
این روش بر پایه ی دو اصل، یکی فعال کردن عضلات بی کفایت و غیر فعال و دیگری اصلاح اسکولیوز به وسیله ی تنفس یا به کار گیری اهرم دنده ها شکل گرفته است.
(آنچه مسلم است برای درمان بیماری پیچیده ی اسکولیور نمی توان تنها به انجام چند جلسه فیریوتراپی و یا اجرای 5،6 تمرین مقاومتی برای تقویت عضلات به مدت کوتاه یا فرستادن بیمار به استخر برای ورزش شنا یا ژیمناستیک و بدن سازی تکیه کرد، بلکه توجه جز به جز و درک صحیح و بدون شک از دفرمیتی های موجود و اجرای یک پروتکل درمانی طبقه بندی شده و دقیق برای رسیدن به هدف اصلاح وضعیت های نادرست لازم است.)
بیماران اسکولیوز باید همکاری لازم با فیزیوتراپیست خود داشته باشند و تمرینات و حرکاتی که در جهت اصلاح انحرافشان به آنها آموزش داده می شود، در تمام مدت شبانه روز به کار بگیرند و انجام تمرینات صرفا در زمان جلسه ی فیزیوتراپی به تنهایی خیلی تاثیر گذار نیست.
وضعیت نیمه اویخته با کمک بارفیکس:
در این حرکت فرد دستان خود را به بارفیکسی که بالای سرش است میگیرد، سپس آرام آرام سعی می کند زانوها را خم کند تا زمانی که کشش را در ستون فقرات خود احساس کند. 20 ثانیه در این وضعیت می ماند و تمرین تنفسی انجام می دهد.
این حرکت را باید 10 مرتبه تکرار کند و با تمرین و تکرار آرام آرام با خم کردن بیشتر زانوها، کشش را بیشتر می کند.
درمان
علاوه بر فیزیوتراپی درمان های دیگری به تشخیص پزشک برای بیماران مبتلا به اسکولیوز انجام می شود.
استفاده از بریس
در مواردی که این بیماری از نوع ملایم باشد و همچنین بیمار در سن رشد باشد، پزشک ممکن است استفاده از بریس را توصیه کند. بریس موجب تشویق بیمار به راست کردن ستون فقرات می‌شود.
در برخی موارد ممکن است نیاز باشد تا بریس چند سال استفاده شود و این امر می تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند ضعف عضلانی، حساسیت پوستی، فشار عصبی برای بیمار شود، به همین دلیل بیمار باید همواره در طول درمان تحت نظر پزشک متخصص باشد.
جراحی
طبق تشخیص پزشک متخصص، در مواردی افرادی که دارای منحنی بسیار شدید یعنی ۴۵ تا ۵۰ درجه و بالاتر و یا افرادی که روش‌های درمانی دیگر برای آنها مناسب نیست، تحت عمل جراحی قرار می گیرند.عمل جراحی با هدف کاهش منحنی و جلوگیری از بدتر شدن اسکولیوز انجام می شود.