آناتومی شانه
قبل از بررسی کامل فیزیوتراپی تاندونیت روتاتورکاف شانه به طور کلی با ساختار شانه آشنا میشویم. شانه با سه استخوان در ارتباط است: استخوان بالایی بازو(هومروس)، ترقوه(کلاویکل) و تیغه ی شانه(اسکاپولا). این استخوان ها به وسیله ی ماهیچه ها، تاندون ها و رباط ها (لیگامنت ها) کنار هم نگهداشته میشوند و فعالیت طبیعی شانه را شکل می دهند.
سر استخوان بازو توسط روتاتور کاف در حفره شانه حفظ می شود. روتاتور کاف از یک سمت به سر استخوان بازو متصل شده و از سمت دیگر به استخوان کتف متصل است.
شانه یک مفصل گوی و کاسه ای است که اجازه می دهد بازوان در یک محدوده ی حرکتی وسیع حرکت کنند.از این رو ماهیچه ها و تاندون های چرخاننده ی بازو مجبورند به سختی کار کنند تا استخوان را سر جای خودش نگه دارند.به همین علت آسیب دیدگی، سایش و پارگی آنها بسیار متداول است. بازیکنان بسکتبال، تنیس ، گلف و سایر ورزشکاران و حتی بسیاری از مردم کم و بیش دچار این آسیبدیدگیها میشوند.
علل آسیب های تاندون روتاتور کاف
گاهی اوقات تاندونهایی که عضلات را به استخوانها متصل میکنند، بهطور کامل یا جزئی دچار کشیدگی یا پارگی میشوند.هر حرکت بازو با فعالیت این عضلات همراه است و اغلب به علت عدم آمادگی جسمانی آنها این آسیب ها رخ میدهند. فعالیت هایی که در آن زیاد از بازوها در حالی که بالای سر قرار دارند استفاده می شود میزان ریسک این آسیب ها را بالا میبرد.
در بسیاری از موارد نیز این مشکلات به علت ناهماهنگی بین مفاصل شانه، گردن و قسمت بالایی کمر در فعالیت های مکررباعث اصطکاک و ساییدگی تاندونها و عضلات روتاتور کاف میشود.
همچنین یکی دیگر از علت های آسیب های این ناحیه آن است که با بالا رفتن سن جریان خون به عضلات روتاتور کاف کاهش مییابد و یک حرکت ساده مثل بلند کردن یک جسم نیز می تواند باعث پارگی عضلات چرخاننده ی بازوی افراد مسن شود.
علایم آسیب های تاندون روتاتور کاف
آسیب های تاندون های روتاتور کاف اغلب با بروز درد و ضعف در عضلات شانه و گاهی نیز با تورم موضعی شانه نمایان میشوند.
در صورت ایجاد اینگونه آسیب ها در این ناحیه ممکن است فرد در انجام فعالیت های سنگین مانند ورزش ویا حتی در بالابردن دست و حرکت های جزئی روزانه مانند شانه کردن مو و بستن دکمه ی لباس و حتی در هنگام استراحت و… احساس درد در ناحیه شانه ی خود احساس کند.این درد ها ممکن است آنقدر شدید شود که فرد را دچار اختلال خواب کند و به طور کلی زندگی طبیعی او را تحت تاثیر قرار دهد.
تشخیص و درمان آسیب های تاندون روتاتور کاف
تشخیص پارگی یا تندینیت روتاتور کاف،اغلب با معاینات پزشک و بررسی سوابق بیمار و بررسی علل بروز درد و التهاب انجام میشود.پزشک شانه بیمار را معاینه می کند و نقاط دردناک و میزان قدرت شانه ی بیمار را بررسی می کند؛همچنین پزشکان در این موارد اغلب گردن بیمار را نیز مورد معاینه قرار میدهند تا مطمئن شود که درد از مشکلات گردن مانند دیسک فشارنده بر عصب یا آرتروز نشات نمی گیرد، در مواردی ممکن است بیمار را برای انجام برخی تستها و معاینات به یک جراح ارتوپد، پزشک ورزشی یا کلینیک ارجاع دهد،تست هایی از جمله: امآرآی، سکن اولتراسوند، کسبرداری رادیولوژی.
تعیین روش درمان با توجه به عوامل مختلفی از جمله سن بیمار،نوع و میزان شدت آسیب،میزان سنگینی فعالیت های بیمار(سبک زندگی بیمار)،بیماری های زمینه ای او و… صورت میگیرد. یکی از موضوعات بسیار حائض اهمیت در درمان این نوع آسیب آن است که بدانیم هر چه آسیبدیدگی روتاتور کاف زودتر درمان شود بهتر است. انجام درمان طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول، نقش بسیار مهمی در بهبودی سریع و کامل آسیبدیدگی دارد.
به طور کلی درمان پارگی یا تندینیت روتاتور کاف به دو روش جراحی و غیر جراحی تقسیم می شود.
درمان غیر جراحی روتاتور کاف
روش های متنوعی در زمینه ی درمان آسیب دیدگی های روتاتور کاف وجود دارد.
استراحت: اولین اقدامی که فرد آسیب دیده باید انجام دهد استراحت دادن به شانه و پرهیز از هرگونه فشار و حرکتی که باعث ایجاد درد میشود است.همچنین میتوان از یخ بعد از فعالیتهایی که باعث درد شانه میشوند استفاده کرد،چرا که قرار دادن یخ روی شانه باعث تسکین درد شده و به کاهش التهاب کمک میکند.
استفاده از مسکن ها(داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی): بیمار میتواند تحت نظرپزشک متخصص داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن جهت کاهش درد و التهاب استفاده کند.
تزریق کورتون: کورتون یک داروی ضد التهابی بسیار موثر است ،در شرایطی که درد بیمار با استراحت، دارو وفیزیوتراپی بهتر نشود،تزریق کورتون همراه ماده بیحسی به داخل بورس زیر آکرومیون انجام میشود تا درد تسکین یابد.
روتاتور کاف شانه
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از اصلی ترین روش ها در درمان آسیب های روتاتور کاف است. در فیزیوتراپی تلاش بر بازگرداندن حرکات طبیعی شانه است و اغلب همراه آن برای رسیدن به این هدف از ورزشهای کششی نیزاستفاده میشود.فیزیوتراپ باآموزش حرکات ورزشی به بیمار کمک میکند طی مدت زمان کوتاهی سلامتی خود را بدست آورد، انجام تمرینات فیزیوتراپی در چند هفته میتواند شرایط بیمار را بسیار بهبود دهد. این فرایند اغلب شامل استفاده از: 1- جریانات پرفرکانس تنس2- یخ3-بانداژ فشاری بی حرکتی4-استفاده از امواج ماورای صوت یا اولتراسوند5 – در مواردی که آسیب مزمن شده باشد استفاده از امواج شاک ویو و…
اولتراسوند
یکی از روش های متداول و موثر در روش درمانی فیزیوتراپی استفاده از خواص امواج التراسوند است. دامنه امواج اولتراسوند بسیار وسیع است و استفاده از خاصیت درمانی در امواج صوتی و تاثیر آن در بافت ها می تواند در درمان بسیار موثر واقع شود.این امواج میتواند بر بافت ها دو نوع نتیجه را ایجاد کند:
1-نتیجه گرمایی (این امواج توسط فیزیوتراپیست متخصص برای درمان بافتهایی که مزمن میباشند به کار گرفته میشود.)
2-نتیجه مکانیکی (این امواج توسط فیزیوتراپیست متخصص در بافت های تازه آسیب دیده یا تحت حاد میتوان در درمان استفاده می شود.)
الکتروتراپی
تحریک الکتریکی یکی از روش های نوین فیزیوتراپی است که به بهبود آسیب ها و کاهش درد کمک می کند. الکتروتراپی با توجه به سطح و نوع درد و ناراحتی بیمارو با مکانیزمهای فیزیولوژیک متفاوت افراد، نتیجه ی متفاوتی خواهد داشت.
الکتروتراپی مانند روش های دیگری که در فیزیوتراپی استفاده می شود برای نتیجه ی بهتر ممکن است با روش های دیگردرمانی مانند:انجام تمرینات مقاومتی، ماساژ، سرما یا گرما، ترکیب شود.
هنگامی که از این روش به نحو درست استفاده شود، درد و ناراحتی بیمار کاهش چشمگیری خواهد داشت.
حرکات ورزشی مورد استفاده در فیزیوتراپی برای بهبود آسیب های روتاتور کاف:
1-بیمارباید در حالت نشسته یا ایستاده آرنج را 90 درجه خم کند،کف دست را به سمت پایین نگه دارد،سپس ساعد و کف دست را تا حد ممکن به سمت بالا بچرخاند و به حالت اول برگرداند،این تمرین را 3 ست 20 تایی،یک بار در روز انجام می دهد و حتما باید بین ست ها 1 دقیقه استراحت کند.
2-بیماربه پشت می خوابد و دستان خود را کنار بدن خود قرار می دهد،فیزیوتراپ مچ او را با یک دست و آرنج را با دست دیگر میگیرد.سپس ، به آرامی بازو را تا حد ممکن به سمت بالا و پایین حرکت می دهد. این تمرین را باید 3 ست 30 تایی و سه بار در روز انجام شود. بین ست ها 1 دقیقه استراحت لازم است.
3-بیمار باید به پشت بخوابد و مچ دست مورد نظر خود را با دست دیگر بگیرد و به آرامی بازو را تا حد ممکن از جلو بالا ببرد،سپس به موقعیت اول برگردد. این تمرین 3 ست 30 تایی و سه بار در روزباید انجام شود وبیمار لازم است بین ست ها 1 دقیقه استراحت کند.
4-بیمار باید پشت به دیوار بایستد و یا روی صندلی بنشیند، توپ را پشت سر خود نگه دارد، چانه ی خود را داخل دهد و در حالی که همچنان چانه را داخل نگهداشته است با سر از عقب به توپ فشاروارد کند. چند ثانیه این وضعیت را نگه دارد،سپس عضله های خود را شل کنید.این تمرین را باید 3ست 20 تایی و یک بار در روز انجام دهدو بین ست ها 1 دقیقه استراحت کند.
5-بیمار باید با دست غیر درگیر به میز تکیه دهد واجازه دهد بازوی مورد نظر به صورت کاملا آزاد و آویزان باشد. حال با حرکت بالا تنه، بازوی مورد نظر را به صورت دورانی یا به صورت خط افقی و یا به صورت خط عمدی، مثل پاندول ساعت تاب دهد.این تمرین باید توسط بیمار 3 ست 10 تایی و یک بار در روز انجام شودو بین ست ها 1 دقیقه استراحت کند.
6-بیمار باید یک تکه خمیر را در کف دست خود بگیرد و انگشتان را به حالت مشت روی خمیر فشار دهد. این تمرین باید توسط بیمار در 3 ست 10 تایی و یک روز در میان انجام شود و بین ست ها 1 دقیقه استراحت لازم است.
7-بیمار باید بایستد و بازوهای خود را در کنار بدن نگه دارد، کتف ها را از پشت به هم نزدیک کند و سپس دست ها را آزاد کرده.لازم است بیمار این تمرین را 3 ست 20 تایی و یک بار در روز انجام دهد وحتما بین ست ها 1 دقیقه استراحت کند.
8-بیمار رو به دیوار می ایستد و توپ را روی دیوار بر پیشانی خود قرار می دهد،به آرامی گردن را رو به جلو خم می کند و سپس به حالت اول برگرداند. این تمرین راباید 3 ست 20 تایی و یک بار در روز انجام دهد و حتما بین ست ها 1 دقیقه استراحت کند.
9- بیمار باید بایستد و بازوها را در کنار بدن نگه دارد، سعی کند کتف یک سمت را به پایین و داخل حرکت دهد،سپس آزاد کرده و با کتف دیگر تکرار کند،بیمار باید این تمرین را 3 ست 20 تایی و یک بار در روز انجام دهد و بین ست ها 1 دقیقه استراحت کند.
10-بیمار به پهلو کنار دیوار بایستد و توپ را روی دیوار قرار دهید، سر را روی توپ تکیه دهد و گردن را کج کند و توپ را رو به پایین بغلتاند، سپس توپ را به جای اولیه برگرداند . این تمرین باید در 3 ست 20 تایی و یک بار در روز انجام شودو بین ست ها 1 دقیقه استراحت لازم است.
درمان تاندونیت روتاتور کاف به روش جراحی:
درصورتی که راه های درمانی به روش های غیر جراحی به نتیجه ی مطلوب نرسد ویا روتاتور کاف دچار آسیب و پارگی شده باشد،پزشکان روش های جراحی را برای درمان این آسیب دیدگی ها پیشنهاد می دهند، که به دو صورت زیر انجام می شود:
_روش آرتروسکوپیک : در این روش ابزار جراحی از طریق دو یا سه سوراخ کوچک که در اطراف شانه ایجاد می شود وارد شانه می شود و تصویر محل جراحی شانه توسط دوربین فایبراپتیکی که از یک سوراخ وارد شده است روی یک صفحه نمایش مشاهده می شود.
_روش جراحی باز : در این روش برش کوچکی در قسمت جلوی شانه داده می شود تا آکرومیون و روتاتور کاف مستقیما مشاهده شوند.
نکته ی مهم بعد از انجام عمل های جراحی توانبخشی است.
روتاتور کاف شانه
