فلج بل یا فلج بلز (به انگلیسی: Bell’s Palsy) بیماری ای است که موجب ضعف موقت یا فلج عضلات صورت می شود. این اتفاق می تواند زمانی رخ دهد که عصبی که عضلات صورت را کنترل می کند، ملتهب، متورم و یا فشرده شود. این وضعیت باعث می شود که یک طرف چهره شما به سمت پایین بیافتد یا سفت شود. ممکن است در لبخند زدن یا بستن چشم در سمت آسیب دیده دچار مشکل شوید.
در اغلب موارد، فلج بل، موقتی است و علائم معمولا بعد از چند هفته از بین می روند. اگر چه فلج بل در هر سنی ممکن است رخ دهد، این بیماری در میان افراد بین ۱۶ تا ۶۰ ساله رایج تر است. فلج بل پس از چارلز بل، آناتومیست اسکاتلندی که نخستین توصیف کننده این بیماری بود، نامگذاری شد.
فلج صورت را نباید دست کم گرفت زیرا امکان این وجود دارد که علامت سکته باشد! پس بلافاصله پس از مشاهده هرگونه فلج شدن در صورت با اوژانس (۱۱۵) تماس بگیرید،و در صورت فلج بلز پزشك خيلى سريع تشخيص ميدهد
علائم فلج بل ممکن است یک یا دو هفته پس از یک سرماخوردگی، عفونت گوش یا عفونت چشم ایجاد شود. این علائم معمولا به طور ناگهانی ظاهر می شوند. شما ممکن است آنها را صبح که بیدار می شوید یا زمانی که سعی می کنید چیزی بخورید یا بنوشید متوجه شوید. فلج بل با یک ظاهر پژمرده در یک طرف چهره و عدم توانایی باز کردن یا بستن چشم در طرف آسیب دیده مشخص می شود. در موارد نادر، فلج بل ممکن است در هر دو طرف چهره شما تاثیر بگذارد.
به دلیل این که عصب صورت عملکردهای زیادی دارد و بسیار پیچیده است، آسیب به عصب یا اختلال در عملکرد آن، می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند. علائم فلج بل می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و شدت آن از ضعف جزئی تا فلج کامل فرق می کند. علایم این بیماری می تواند شامل مواردی از جمله کشش، ضعف و فلج یک سمت صورت و یا به ندرت هر دو سمت صورت باشد.
سایر علایم این بیماری شامل افتادگی پلک و کج شدن گوشه ی دهان، سرازیر شدن آب دهان، خشکی چشم یا دهان، اختلال چشایی و وجود بیش از حد اشک در یک چشم می باشد. اغلب این علایم، که معمولا ناگهانی شروع می شود و ظرف 48 ساعت به اوج خود می رسد، باعث کج شدن قابل توجهی در صورت می شود.
علایم دیگر فلج بل یا عصب صورت می تواند شامل مواردی از جمله درد و ناراحتی اطراف فک و پشت گوش، سوت کشیدن یک یا هر دو گوش، سردرد، از دست دادن حس چشایی، حساسیت بیش از حد به صدا در سمت آسیب دیده، اختلال در تکلم، گیجی و اختلال در خوردن یا آشامیدن باشد.
علت اصلی فلج بلز مشخص نیست .فلج بل زمانی اتفاق می افتد که عصبی که عضلات صورت را کنترل می کند، متورم یا ملتهب شود و یا تحت فشار قرار گیرد. در نتیجه موجب ضعف یا فلج می شود.
آیا رابطه ای بین استرس و فلج صورت یا بلز وجود دارد؟ بعضی محققین بر این باورند که استرس می تواند سیستم ایمنی را کاهش داده و فرد را مستعد فلج صورت نماید ولی بعنوان عامل اصلی فلج بلز نمی باشد.
به هر حال علت دقیق این آسیب ناشناخته مانده است.اغلب دانشمندان معتقدند که عفونت های ویروسی مانند مننژیت ویروسی یا ویروس عامل سرماخوردگی (هرپس سیمپلکس) می تواند این بیماری را ایجاد کند. آن ها معتقدند که عصب صورت در پاسخ به عفونت، متورم و ملتهب می شود و به کانال فالوپین فشار وارد می کند و در نتیجه موجب ایسکمی (محدودیت اکسیژن رسانی و خون رسانی به سلول های عصبی) می شود.
در برخی موارد جزئی (که بهبودی سریع حاصل می شود)، تنها به غلاف میلین عصب آسیب وارد شده است. غلاف میلین یک پوشش از جنس چربی است که به عنوان عایق بر روی رشته های عصبی در مغز عمل می کند.این بیماری همچنین با بیماری هایی از جمله آنفولانزا یا بیماری مشابه آنفولانزا، سردرد، عفونت مزمن گوش میانی، فشار خون بالا، دیابت، سارکوئیدوز، بیماری لایم، تومور و آسیب هایی از جمله کستگی جمجمه یا جراحت صورت همراه بوده است. هوای سرد و تماس صورت با هوای سرد فرد را مستعد بروز فلج صورت خواهد کرد.
تشخیص فلج بل بر اساس تظاهرات بالینی انجام می شود که شامل کج شدن صورت، عدم توانایی در حرکت دادن عضلات سمت آسیب دیده ی صورت و رد کردن سایر بیماری های ایجاد کننده ی فلج صورت می باشد. هیچ آزمایش بالینی مخصوصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد.
به طور معمول، پزشک ضعف فوقانی و پایینی صورت فرد را معاینه می کند. در اغلب موارد، این ضعف به یک سمت صورت محدود می شود و یا گاهی اوقات به پیشانی، پلک و دهان می رسد. آزمایشی با عنوان الكتروميوگرافى (EMG )نوار عصب و عضله مى تواند آسیب به عصب را تشخیص دهد و شدت و وسعت درگیری اعصاب را تعیین می کند.
آزمایشات خونی می تواند گاهی اوقات به تشخیص سایر مشکلات همزمان از جمله دیابت و عفونت های خاص کمک کند. با استفاده از عکسبرداری های MRI و سی تی اسکن می توانیم ساختارهایی که بر روی عصب صورت فشار وارد می کنند را تشخیص داده و از بین ببریم.
تقریبا 75% از بیماران مبتلا به فلج بل یا عصب صورت در مدت زمان کمی بین دو هفته تا شش ماه به بهبودی کامل دست می یابند. 20% بقیه در عرض کمتر از یک سال بهبود می یابند. تعداد کمی از بیماران ممکن است است بعد از یکسال به بهبودی کامل نرسند.
یک روش درمانی مخصوص برای تمام انواع این بیماری وجود ندارد، با این حال پزشک ممکن است برای تسریع بهبودی شما فیزیوتراپی و مصرف داروهای خاص توصیه کند. عمل جراحی به ندرت در مورد بیماری فلج بل یا عصب صورت انجام می شود.
موارد زیر باعث تسریع بهبودی خواهد شد:
داروهای رایج برای درمان فلج صورت یا عصب صورت شامل موارد زیر است:
عضلات فلج شده، کوچک تر و منقبض می شوند که موجب انقباض دایمی آن ها می شود. متخصص فیزیوتراپی به شما آموزش می دهد که چگونه عضلات صورت خود را ماساژ دهید و چه تمرینات ورزشی انجام دهید تا از این اتفاق جلوگیری کنید.
فیزیوتراپ شما در ابتدا حرکات عضلات صورت شما را بررسی می کند تا بتواند برنامه ی درمانی مخصوص شما را طراحی کند. این برنامه ی درمانی می تواند شامل موارد زیر باشد:
چشم بند: استفاده از چشم بند برای ناحیه ی آسیب دیده می تواند باعث کاهش و جلوگیری از خشکی چشم شود
تمرینات صورت: همانطور که عصب صورت شروع به بهبود می کند، انقباض و ریلکس کردن عضلات صورت می تواند آنها را تقویت کند.
مراقبت از دندان: اگر کاهش حس یا بی حسی در دهان وجود داشته باشد، احتمال ایجاد بیماری لثه افزایش می یابد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می تواند به جلوگیری از این امر کمک کند.
مشکلات غذا خوردن: اگر مشکل در بلع وجود دارد، باید غذا را بخوبی بجویید و به آرامی بخورید. انتخاب غذاهای نرم مانند ماست نیز می تواند کمک کننده باشد.
گرم کردن: می توانید با یک حوله گرم و مرطوب ناحیه ای از صورت را که آسیب دیده است گرم کنید. اینکار می تواند به کاهش درد و افزایش خونرسانی به عضلات صورت کمک کند.
مرکز فیزیوتراپی مدنی با استفاده از دستگاه های پیشرفته و با بیست سال تجربه (تاسیس ۱۳۸۰) آماده درمان فلج بلز با استفاده از روش های مختلف فیزیوتراپی است. این مرکز فیزیوتراپی در شرق تهران واقع شده است.
درمان فیزوتراپی فلج بل توسط مرکز فیزیوتراپی مدنی (برای مشاهده بیشتر به اینستاگرام فیزیوتراپی مدنی مراجعه کنید)
