سندرم پیریفورمیس

سندرم پیریفورمیس

سندرم پیریفورمیس یک اختلال عصبی و عضلانی است و در صورتی رخ می دهد که عصب سیاتیک حین عبور از سوراخ سیاتیک بزرگ بر اثر فشار ناشی از انقباض عضله پیریفورمیس، درگیر می شود.

عضله ی پیریفورمیس ازسطح داخلی لگن، دومین، سومین و چهارمین مهره ی ساکروم منشاء گرفته و پس از عبور از سوراخ سیاتیک بزرگ به تروکانتر استخوان ران متصل می شود. در محل سوراخ سیاتیک در سطح تحتانی عضله ی پیریفورمیس و بر روی عضله ی اوبتراتور داخلی قرار می گیرد.
محل عبور عصب سیاتیک در اکثر افراد به این صورت است اما در موارد معدودی نیز عصب سیاتیک از بین عضله ی پیریفورمیس عبور می کند.

علل ایجاد سندرم پیریفورمیس

با وجود آنکه علت اصلی این عارضه مشخص نمی باشد، اما می توان گفت هر عاملی که سبب آسیب به عضله ی پیریفورمیس و ایجاد اسپاسم در این عضله شود،میتواند منشاء سندرم پیریفورمیس باشد. از جمله ی این عوامل می شود به موارد زیر اشاره کرد:

• ضربه ی مستقیم به منطقه ی باسن.
• ضربه ی غیر مستقیم مانند پیچ خوردن پا حین راه رفتن.
• اختلالات مفصل ساکروایلیاک.
• ایستادن طولانی مدت در وضعیت نامطلوب.

علایم سندرم پیریفورمیس

درد در ناحیه ی کمر و باسن وانتشار آن در مسیر عصب سیاتیک، عمده علامت ابتلا به سندرم پیریفورمیس است.
این درد به هنگام نشستن طولانی مدت و بالا رفتن از پله یا در حالت چمباتمه زدن تشدید می شود.
حتی ممکن است فرد درد را در هنگام راه رفتن نیز احساس کند. در مواردی که میزان درگیری زیاد باشد، بیمار قادر به خوابیدن و ایستادن راحت نبوده و تغییر وضعیت نیز درد بیمار را کاهش نخواهد داد.
این درد مشابه درد سیاتیک که در مسیر عصب سیاتیک بروز می کند بوده و تحت عنوان سیاتیک کاذب نیز شناخته می شود.
ممکن است بیمار با لنگش راه برود و در مواردی شاهد کوتاه تر بودن پای درگیر نیز در بیمار خواهیم بود.

تفاوت سندرم پیریفورمیس و فتق دیسک مهره های کمر

برای آنکه بتوانیم درد ناشی از سندرم پیریفورمیس را از دردی که بر اثر عارضه ی فتق دیسک مهره های کمر ایجاد می شود متمایز کنیم باید نکات زیر را در نظر بگیریم:
محل شروع درد در سندرم پیریفورمیس، ناحیه ی باسن و ساکروایلیاک بوده و در فتق دیسک مهره های کمر، محل شروع درد ناحیه ی کمر است.
حرکات ناحیه ی کمر در سندرم پیریفورمیس تاثیری ندارد، در حالی که در در فتق دیسک مهره های کمر باعث شدت و ضعف درد می شود.
در سندرم پیریفورمیس بر خلاف فتق دیسک، سرفه کردن تاثیری بر شدت درد ندارد.

درمان سندرم پیریفورمیس

در ابتدا تلاش پزشکان بر کنترل درد بیمار است، به این منظور اقداماتی برای بیمار تجویز می شود، از جمله:

استراحت

پزشک از بیمار می خواهد تا به مدت 3-5 روز (متناسب با شدت آسیب بیمار) از فعالیت هایی که باعث تشدید درد می شود بپرهیزد و استراحت کند.

یخ

استفاده از کمپرس یخ و مدالیتی های ضد درد نیز برای کاهش و کنترل درد پیشنهاد می شود.

دارو

در مواردی ممکن است پزشک استفاده از دارو های ضد التهابی و مسکن ها را نیز برای کاهش و کنترل درد بیمار تجویز کند.

پس از کنترل درد، پزشک به منظور کمک به فرایند درمان به بیمار آموزش هایی می دهد:

• پرهیز از فعالیت های تشدید کننده ی درد مانند راه رفتن و نشستن های طولانی مدت.
• آموزش راه رفتن صحیح.

و در نهایت برای تکمیل فرایند درمان و افزایش انعطاف پذیری بیمار، فیزیوتراپی برای او تجویز می شود.

فیزیوتراپی سندرم پیریفورمیس

فیزیوتراپی را می توان موثرترین روش درمانی سندرم پیریفورمیس دانست.
فیزیوتراپیست های متخصص در مرکز فیزیوتراپی مدنی با توجه به شرایط بیمار برنامه تمرینی مخصوص وی را تنظیم و نحوه انجام تمرینات را به او آموزش می دهند و تا پایان درمان او را همراهی خواهد کرند.

فرایند درمان در فیزیوتراپی مدنی برای سندرم پیریفورمیس شامل موارد زیر است:

• استفاده از گرما و الکتروتراپی.
• استفاده از امواج صوتی یا اولتراسوند.
• درای نیدلینگ و الکترواکوپانکچر.
• استفاده از لیزر کم توان و پر توان.
• تمرین درمانی.
• درمان های دستی.

اولتراسوند:

اولتراسوند یکی از روش‌هایی است که برای ایجاد حرارت عمقی در ناحیه باسن به کار برده می‌شود. امواج صوتی پرتوان در درمان اولتراسوند از پوست عبور داده می‌شود.
اثر ایجاد حرارت عمقی اولتراسوند به منظور آماده کردن عضله پیریفورمیس برای درمان‌ دستی و تمرین‌های کششی عضله بسیار موثر و مفید است.

درمان‌های دستی:

درمان‌های دستی مانند ماساژ عمقی در ابتدای دوره درمان سندرم پیریفورمیس به کار برده می‌شود. متخصص طب فیزیکی مفصل ران و پا را در موقعیتی قرار می‌دهد که ارسال سیگنال‌های عصبی به عضله پیریفورمیس متوقف شود.

تمرین درمانی:

تمرینات فیزیوتراپی علاوه بر کمک به کاهش درد و سایر علائم بیماری به افزایش دامنه حرکتی مفصل لگن نیز کمک زیادی می کند.
ورزش درمانی، به ویژه تمرین‌های کششی، تحریک عصب سیاتیک را از بین می‌برد. انجام دادن تمرین‌های کششی، به خصوص پس از گرمادرمانی و درمان‌های دستی مفید است.

همچنین علاوه بر تمرین‌های کششی که در کلینیک فیزیوتراپی مدنی انجام می‌شود، فیزیوتراپیست چند تمرین کششی ساده پیریفورمیس را نیز به بیمار آموزش می‌دهد تا در خانه نیز بتواند به راحتی آن ها را هر چند ساعت یک بار انجام بدهد.

جراحی:

در اغلب موارد نیازی به عمل جراحی نیست و بیمار با تکمیل دوره های درمانی فیزیوتراپی، بهبود میابند، اما در هر صورت جراحی به عنوان آخرین گزینه درمانی وجود دارد.
در صورتی که میزان آسیب بسیار شدید باشد و درمان با موارد ذکر شده موفق نباشد، عمل جراحی انجام می شود.